Hà Nội, ngày 25 tháng 5 năm 2023: Cần phải có các chính sách và hướng dẫn phù hợp để tạo điều kiện cho việc xây dựng và nhân rộng các Trung tâm Dịch vụ Một cửa, được biết đến với tên gọi Ngôi nhà Ánh Dương do UNFPA hỗ trợ thành lập, đến các tỉnh, thành khác trên cả nước. Mục đích là có thể tiếp cận được nhiều hơn những phụ nữ và trẻ em gái đang bị hoặc có nguy cơ bị bạo lực trên cơ sở giới hoặc bạo lực gia đình.

Đây là một trong những kết luận của hội thảo do bà Nguyễn Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội và bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam đồng chủ trì. Hội thảo tổ chức tại Hà Nội ngày hôm nay đã thảo luận cơ chế nhân rộng và duy trì Ngôi nhà Ánh Dương trên toàn quốc. 

Hội thảo nằm trong khuôn khổ Dự án Giai đoạn Chuyển tiếp của UNFPA: “Các hoạt động tiếp nối Dự án Xây dựng Mô hình Ứng phó với Bạo lực đối với Phụ nữ và Trẻ em gái tại Việt Nam, từ tháng 7 năm 2022 đến tháng 6 năm 2023,” do Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc (KOICA) tài trợ. Dự án nhằm đảm bảo tính bền vững của mô hình Trung tâm Dịch vụ Một cửa, hay “Ngôi nhà Ánh Dương”, tại Việt Nam. 

Trong bài phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà đã đánh giá cao hoạt động hiệu quả của mô hình Trung tâm Dịch vụ Một cửa do UNFPA giới thiệu. Thứ Trưởng Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh: "Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã luôn thể hiện quyết tâm áp dụng những biện pháp tốt nhất để thúc đẩy bình đẳng giới và phòng, ngừa bạo lực trên cơ sở giới đối với phụ nữ và trẻ em gái. Việc thảo luận cơ chế nhân rộng mô hình trung tâm dịch vụ một cửa do UNFPA hỗ trợ là một minh chứng cho sự nỗ lực của Chính phủ trong việc hỗ trợ người bị bạo lực trên cơ sở giới thông qua việc cung cấp các dịch vụ tổng hợp thiết yếu lấy người bị bạo lực làm trung tâm nhằm góp phần giải quyết vấn đề bạo lực trên cơ sở giới tại Việt Nam.”

Ngôi nhà Ánh Dương đầu tiên được thành lập tại Quảng Ninh vào tháng 4 năm 2020 thông qua dự án “Xây dựng mô hình ứng phó với bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái tại Việt Nam” do KOICA tài trợ, giai đoạn 2017 – 2021 với tổng kinh phí là 2,5 triệu Đô la Mỹ. 

Trong năm 2022, có thêm 3 Ngôi nhà Ánh Dương được thành lập tại tỉnh Thanh Hóa, thành phố Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh với sự hỗ trợ tài chính từ Chính phủ Nhật Bản. Các chi phí vận hành sau đó được chi trả bằng nguồn tài trợ từ Chính phủ Australia.

Ngôi nhà Ánh Dương cung cấp các dịch vụ thiết yếu, toàn diện và tích hợp cho phụ nữ và trẻ em gái đang bị hoặc có nguy cơ bị bạo lực trên cơ sở giới (BLG) và bạo lực gia đình. Ngôi nhà Ánh Dương cung cấp nhiều loại hình dịch vụ đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, bao gồm chăm sóc y tế, hỗ trợ tâm lý, tư vấn, các dịch vụ xã hội, nơi tạm lánh khẩn cấp, bảo vệ của công an, các dịch vụ pháp lý và tư pháp cũng như các dịch vụ chuyển tuyến. Tất cả các dịch vụ được cung cấp tại Trung tâm Dịch vụ Một cửa đều dựa trên nguyên tắc lấy người bị bạo lực làm trung tâm, trong đó người bị bạo lực được tôn trọng và nhân phẩm được bảo vệ, đồng thời được đảm bảo về quyền riêng tư và bảo mật. 

Ông Cho Han-Deog, Giám đốc quốc gia của KOICA Việt Nam cho biết KOICA đánh giá cao hiệu quả hoạt động của mô hình Trung tâm Dịch vụ Một cửa tại Việt Nam. Đồng thời, ông gửi lời cảm ơn đến UNFPA đã hỗ trợ kỹ thuật và tài chính để đảm bảo tính sẵn có và khả năng tiếp cận của các dịch vụ hỗ trợ do Ngôi nhà Ánh Dương cung cấp. Ông Cho Han-Deog cho biết: “KOICA xem bình đẳng giới là một nội dung tích hợp trong các chương trình và dự án hỗ trợ phát triển chính thức của mình. KOICA, UNFPA và Chính phủ Việt Nam đã triển khai và hoàn thành xuất sắc Dự án xây dựng mô hình ứng phó với bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái tại Việt Nam giai đoạn 2016-2020. Trong khuôn khổ dự án, Trung tâm Dịch vụ Một cửa đầu tiên - Ngôi nhà Ánh Dương đã được xây dựng tại tỉnh Quảng Ninh năm 2020 nhằm cung cấp các dịch vụ hỗ trợ tích hợp cho người bị bạo lực trên cơ sở giới tại Việt Nam. Mô hình đã và đang thành công trong việc góp phần mang lại niềm hy vọng cho những người bị bạo lực, vì vậy, KOICA sẵn sàng tiếp tục đầu tư thêm 5 triệu Đô la Mỹ để nhân rộng mô hình tại hai tỉnh Hà Tĩnh và Khánh Hòa trong những năm tới.” 

Đại diện của 4 Ngôi nhà Ánh Dương cho biết, các nhân viên cung cấp dịch vụ tại các Trung tâm Dịch vụ Một cửa phải làm việc rất vất vả để đáp ứng các nhu cầu hỗ trợ của người dân địa phương, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái. Tính đến nay, 4 Ngôi nhà Ánh Dương đã hỗ trợ trực tiếp cho hơn 60 người bị  BLG tại Ngôi Nhà Ánh Dương và gần 1.100 người bị BLG tại cộng đồng. Ngoài ra, đường dây nóng của các Ngôi nhà Ánh Dương đã tiếp nhận, tư vấn và hỗ trợ cho hơn 20.000 cuộc gọi từ người bị bạo lực.

Bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam, nhấn mạnh việc giới thiệu mô hình Trung tâm Dịch vụ Một cửa là nhằm phát hiện, ngăn chặn hành vi bạo lực và hỗ trợ cho những người bị bạo lực. Bà Naomi Kitahara khẳng định rằng: “Mặc dù 4 Ngôi nhà Ánh Dương đang hoạt động hiệu quả, song nhu cầu hỗ trợ người bị BLG vẫn còn rất cao. Do đó, UNFPA kêu gọi nhân rộng mô hình cơ sở hỗ trợ an toàn và đáng tin cậy này đến các tỉnh, thành phố khác trong cả nước. Tại Việt Nam, UNFPA muốn đảm bảo rằng tất cả phụ nữ và trẻ em gái tại Việt Nam, bao gồm cả những đối tượng dễ bị tổn thương nhất, có quyền được sống một cuộc sống không có bạo lực và không bị tổn hại về nhân phẩm. Phụ nữ và trẻ em gái sẽ không bị bỏ lại phía sau trong nỗ lực thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững đến năm 2030.”

Các đại biểu tham dự hội thảo nhấn mạnh để nhân rộng Ngôi nhà Ánh Dương ra các địa phương khác, cần xây dựng chính sách và hướng dẫn chi tiết về tiêu chuẩn của mô hình Trung tâm Dịch vụ Một cửa và đảm bảo chất lượng dịch vụ hỗ trợ được cung cấp. Các chính sách và hướng dẫn này cũng cần đẩy mạnh hơn nữa cơ chế phối hợp liên ngành giữa các sở và cơ quan liên quan ở cả cấp trung ương và địa phương.

Để đảm bảo tính bền vững của mô hình Trung tâm dịch vụ một cửa, cần có sự hỗ trợ hơn nữa từ các cơ quan quản lý Nhà nước và ngân sách phân bổ thường xuyên từ Chính phủ và từ chính quyền địa phương. Tuy nhiên, cần huy động thêm nguồn lực tài chính, kỹ thuật và nhân lực từ các tổ chức, cá nhân và khu vực tư nhân khác để cung cấp các dịch vụ thiết yếu nhằm hỗ trợ cho những người bị BLG. 

Hội thảo nhất trí rằng việc nhân rộng mô hình Trung tâm Dịch vụ Một cửa là hoàn toàn phù hợp với Chương trình quốc gia phòng chống BLG giai đoạn 2021-2025 và Luật Phòng, chống bạo lực gia đình sửa đổi đã được Quốc hội thông qua vào tháng 11 năm 2022, trong đó nhấn mạnh sự cần thiết thành lập các mô hình và cơ sở hiệu quả để ngăn chặn bạo lực gia đình và hỗ trợ cho những người bị BLG.

Thông tin thêm dành cho các biên tập:

Bạo lực trên cơ sở giới là một biểu hiện của bất bình đẳng giới vốn đã ăn sâu trong xã hội Việt Nam. Theo Điều tra quốc gia do UNFPA hỗ trợ thực hiện năm 2019 về bạo lực đối với phụ nữ, cứ 3 phụ nữ trong độ tuổi 15 – 64 thì có gần 2 người đã từng trải qua ít nhất một hình thức bạo lực thể chất, tình dục, tâm lý và/hoặc kinh tế trong đời. Bạo lực trên cơ sở giới là vấn đề còn được che dấu trong xã hội, trong đó hơn 90% người bị bạo lực không tìm kiếm sự trợ giúp từ các dịch vụ công, và một nửa số phụ nữ từng bị bạo lực không chia sẻ với ai về chuyện này. BẠo lực trên cơ sở giới đang gây ra thiệt hại đáng kể đến kinh tế Việt Nam, ước tính chi phí tổn thất chiếm 1.81% GDP.

Để biết thêm thông tin, xin vui lòng liên hệ: 

Bà Đinh Thu Hương, Cán bộ Truyền thông UNFPA, 

Email: dhuong@unfpa.org; Điện thoại: 0913301539