Bài phát biểu của ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam
Buổi làm việc với Lãnh đạo Tỉnh Bến Tre và Tổng cục Dân số
Bến Tre, ngày 22 tháng 5 năm 2025
Kính thưa các Lãnh đạo của Tổng cục Dân số Việt Nam,
Kính thưa các đồng nghiệp từ Sở Y tế tỉnh Bến Tre,
Kính thưa Đại sứ Na Uy, bà Hilde Solbakken,
Kính thưa đại diện các tổ chức xã hội dân sự và cơ quan địa phương,
Xin cảm ơn quý vị đã đón tiếp chúng tôi nồng hậu tại tỉnh Bến Tre hôm nay.
Luôn là một vinh dự khi được đến thăm vùng đất kiên cường và năng động này, nơi người dân không ngừng thể hiện cam kết sâu sắc với sự công bằng và tiến bộ xã hội.
Hôm nay, chúng ta có mặt tại đây với một sứ mệnh chung – thúc đẩy bình đẳng giới thông qua việc ngăn ngừa và ứng phó với tình trạng lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới (GBSS).
Về bản chất, GBSS là một hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền con người. Tình trạng này phản ánh sự định kiến sâu sắc đối với giá trị của trẻ em gái, kéo dài chuỗi phân biệt đối xử, tước quyền và đánh mất tiềm năng của một nửa dân số. Việt Nam hiện nằm trong top 3 quốc gia có tỷ số giới tính khi sinh mất cân bằng cao nhất, với 111,5 bé trai trên mỗi 100 bé gái. Sự mất cân bằng này không chỉ gây ra những hậu quả dài hạn cho phụ nữ và trẻ em gái mà còn ảnh hưởng tới gia đình, cộng đồng và xã hội.
UNFPA tự hào đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam, lãnh đạo các địa phương và các đối tác chủ chốt trong nỗ lực giải quyết thách thức này. Quan hệ đối tác giữa UNFPA và Tổng cục Dân số Việt Nam (VNPA) được xây dựng dựa trên bằng chứng, sự đổi mới và cam kết chung nhằm thay đổi các chuẩn mực xã hội có hại.
Chúng ta đã đạt được nhiều tiến bộ.
Từ năm 2017–2019, với sự hỗ trợ của Liên minh Châu Âu, UNFPA đã phối hợp với VNPA, CSAGA và Hội Nông dân Việt Nam triển khai Chương trình toàn cầu phòng ngừa tình trạng trọng nam khinh nữ và hạ thấp giá trị của trẻ em gái – được thực hiện tại Bangladesh, Nepal và Việt Nam.
Tại Việt Nam, Giai đoạn I (2017–2019), do EU tài trợ, được triển khai ở cấp trung ương cùng với VNPA, Bộ Lao động - Thương binh, Xã hội Hội Nông dân và CSAGA.
Tiếp nối kết quả này, Giai đoạn II (2020–2022) tập trung vào các giải pháp dựa vào cộng đồng tại Bắc Giang và Bà Rịa–Vũng Tàu. Giai đoạn này nhận được sự hỗ trợ hào phóng từ Cơ quan Hợp tác Phát triển Na Uy (Norad) với tổng ngân sách chương trình là 30,3 triệu NOK, trong đó 388.000 USD được dành riêng cho các hoạt động tại Việt Nam trong vòng 3 năm – một đóng góp quan trọng thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và nâng cao giá trị của trẻ em gái.
Chúng tôi rất vinh dự được chào đón Đại sứ Na Uy Hilde Solbakken, một người bạn lớn của Việt Nam và là nhà lãnh đạo toàn cầu trong việc xóa bỏ các thực hành có hại, trong đó có GBSS.
Kết quả của giai đoạn II đã cho thấy tầm quan trọng của quan hệ đối tác tại địa phương:
● Cơ chế phối hợp liên ngành đã được thí điểm thành công tại tỉnh Bắc Giang, tạo nền tảng để nhân rộng mô hình trên toàn quốc.
● 9 Câu lạc bộ “Người cha có trách nhiệm” được thành lập tại Bắc Giang và Bà Rịa – Vũng Tàu, với 265 thành viên, trong đó nam giới chiếm 75%.
● Hơn 100 buổi truyền thông cộng đồng được tổ chức, tiếp cận trên 4.000 người dân, nhằm nâng cao nhận thức về GBSS, trọng nam khinh nữ và bình đẳng giới.
● Theo nghiên cứu kết thúc dự án, nhận thức của người dân về truyền thông liên quan đến GBSS đạt 80,7% – tăng gần 65% so với trước can thiệp.
● Những kết quả này cho thấy mức độ tham gia mạnh mẽ của cộng đồng trong thay đổi chuẩn mực xã hội thông qua tiếp cận và đối thoại toàn diện.
Giờ đây, tại tỉnh Bến Tre, chúng tôi tiếp tục đà phát triển này. Với sự phối hợp cùng VNPA và sự lãnh đạo của các đối tác tỉnh, chúng tôi đang hỗ trợ triển khai mô hình cơ chế phối hợp liên ngành – một mô hình nhằm kết nối ngành y tế, giáo dục, tư pháp và xã hội dân sự trong một hệ thống ứng phó thống nhất và hiệu quả đối với GBSS.
Cách tiếp cận này không chỉ dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ, mà còn bao gồm:
● Tăng cường hệ thống dữ liệu để giám sát tỷ số giới tính khi sinh;
● Tập huấn cán bộ y tế về tư vấn đạo đức và nhạy cảm giới;
● Nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm thay đổi chuẩn mực xã hội;
● Xây dựng hệ thống chuyển tuyến giúp phụ nữ và trẻ em gái được hỗ trợ kịp thời, chất lượng và có nhân phẩm.
Tôi muốn nhấn mạnh rằng sáng kiến tại Bến Tre là một lời hứa cho tương lai:
Một lời hứa rằng mọi trẻ em – bất kể giới tính – đều được chào đón bằng niềm vui như nhau.
Một lời hứa rằng mọi phụ nữ đều có thể đưa ra quyết định sáng suốt về cơ thể và tương lai của chính mình.
Một lời hứa rằng không có bé gái nào bị “vô hình hóa”.
Một lời hứa rằng sẽ không còn bé gái nào biến mất chỉ vì là con gái – một lời hứa tôn vinh giá trị, bảo vệ quyền lợi và trao quyền cho các em ở mọi giai đoạn của cuộc đời.
Thay mặt đoàn công tác, tôi xin trân trọng cảm ơn Ủy ban Nhân dân và Sở Y tế tỉnh Bến Tre vì sự hỗ trợ và lãnh đạo kiên định. Với cam kết mạnh mẽ của tỉnh, kết quả từ Bến Tre sẽ góp phần định hình hướng dẫn quốc gia và mở rộng mô hình trên toàn Việt Nam.
Những gì chúng ta đang cùng nhau thực hiện chính là xây dựng một tương lai nơi mọi bé gái đều được coi trọng, nơi mọi người đều có quyền đưa ra quyết định về cơ thể mình, và nơi mọi con trai, con gái đều có cơ hội ngang bằng để phát huy tiềm năng của mình.
Xin chân thành cảm ơn!
