Tổng quan
Theo Tổng điều tra dân số năm 2019, Việt Nam ghi nhận tỷ lệ dân số trẻ cao nhất trong lịch sử đất nước, tạo nền tảng tiềm năng cho lợi tức dân số. Việt Nam có 20,4 triệu thanh thiếu niên trong độ tuổi 10-24 tuổi, chiếm 21% dân số và thời kỳ dân số vàng dự kiến kéo dài đến năm 2039. Sự thành công và phát triển của thanh niên đòi hỏi phải có các chính sách và dịch vụ phù hợp để họ có thể phát huy đầy đủ tiềm năng, bao gồm cả các chính sách liên quan đến lĩnh vực chăm sóc SKTD&SKSS.
Độ tuổi quan hệ tình dục lần đầu ở thanh niên đang có xu hướng sớm hơn. Điều này cho thấy nhu cầu của thanh thiếu niên đối với các dịch vụ và thông tin về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục. Tuy nhiên, thanh niên vẫn còn thiếu thông tin cũng như các dịch vụ đầy đủ và toàn diện để đưa ra những quyết định về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình của bản thân, tình trạng này nội cộm hơn ở các nhóm dễ bị tổn thương như dân tộc thiểu số và người khuyết tật.
Theo Điều tra các Mục tiêu Phát triển Bền vững về Trẻ em và Phụ nữ Việt Nam (2021), tỷ suất sinh con ở tuổi vị thành niên là 42 trên 1,000 phụ nữ. Con số này cao hơn ở các nhóm dễ bị tổn thương như đồng bào dân tộc thiểu số. Cũng trong điều tra này, kết quả cho thấy chỉ gần 18% phụ nữ độ tuổi 15-19 tự đưa ra quyết định về quan hệ tình dục và sử dụng biện pháp tránh thai, so với 68% phụ nữ trong độ tuổi 35-39. Trong khi thực trạng sử dụng biện pháp tránh thai trên cả nước đang tăng, nhu cầu không được đáp ứng về biện pháp tránh thai hiện đại trong nhóm chưa kết hôn cao hơn gấp 4 lần so với nhóm đã kết hôn. Số ca mang thai ngoài ý muốn ở thanh niên còn cao, đặc biệt trong nhóm chưa kết hôn. Bên cạnh đó, chỉ có 39,8% phụ nữ và 48,7% nam giới trong độ tuổi 15 - 19 có kiến thức đầy đủ về dự phòng lây nhiễm HIV.
Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy sự tham gia của thanh thiếu niên, song vẫn đòi hỏi sự quan tâm nhiều hơn nữa. Chỉ có 2,2% trong tổng số 499 đại biểu Quốc hội khóa 15 là đại biểu trẻ dưới 35 tuổi, và chỉ 30,2% trong số đó là đại biểu nữ. Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, gần 40% thanh thiếu niên chưa từng tham gia xây dựng chính sách liên quan đến thanh thiếu niên.
UNFPA tại Việt Nam
UNFPA hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thực hiện các can thiệp chính sau đây nhằm thúc đẩy sự phát triển của thanh niên:
a. Nâng cao năng lực và thúc đẩy sự tham gia của thanh niên, đặc biệt là thanh niên dễ bị tổn thương (dân tộc thiểu số, di cư, khuyết tật, LGBTIQ+, v.v.) trong đối thoại, xây dựng và thực hiện các chính sách thanh niên ở cấp quốc gia và địa phương.
b. Tăng cường năng lực về quản lý nhà nước về thanh niên cho Bộ Nội vụ, và năng lực của các Bộ, ngành liên quan và các địa phương trong việc lập kế hoạch và thực hiện các chương trình chính sách về phát triển Thanh niên.
c. Cải thiện giáo dục giới tính và tình dục toàn diện và khuyến khích các sáng kiến thanh niên về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho thanh niên trong và ngoài trường học.
