Bạn đang ở đây

Kính thưa các quý v đi biu.

Kính thưa đi din ca Chính ph Vit Nam – nước ch nhà đã thc hin t chc Hi ngh ln th 9 này. Chúng tôi xin được nhân cơ hi này gi li cm ơn ti các bn Vit Nam vì s nng hu và lòng hiếu khách mà các bn giành cho chúng tôi. 

Tôi rt vinh d được đi din cho Qu Dân s Liên Hp Quc (UNFPA) có mt ti phiên bế mc ca  Hi ngh Châu Á-Thái Bình Dương v Sc khe và Quyn Sinh sn và Tình dc ln th 9 cùng vi quí v ngày hôm nay vi tư cách là Giám đc điu hành mi ca UNFPA. Đây là mt trách nhim mà tôi có vinh d được đm nhn sau khi Tiến sĩ Babatunde Osotimehin đt ngt qua đi vào hi đu năm nay.

Cám ơn các quý v đã ghi nhn nhng cng hiến ca tiến s Babatunde ti phiên khai mc ca hi ngh, người luôn hết mình ng h và tuyên truyn cho nhng vn đ quan trng mà quí v đã và đang tho lun ti Hi ngh này trong vài ngày va qua. Đây là nhng vn đ thuc lĩnh vc sc khe và quyn sinh sn và tình dc, có liên quan mt thiết ti nhng chun mc xã hi, ti văn hóa, ti tôn giáo, lut pháp và công lý, ti s công bng trong cung cp và tiếp nhn các dch v. 

Mc dù đã có rt nhiu tho lun din ra ti hi ngh quan trng này, tôi vn mong mun được đ cp đến ni dung Thúc đy công lý và công bng trong chăm sóc Sc khe Sinh sn và Tình dc trên quan đim ca UNFPA.

Tôi xin được bt đu vi vic “d đoán tương lai”:

Chúng ta đang to dng mt tương lai như thế nào cho khu vc Châu Á và Thái Bình dương và cho toàn thế gii?

Câu hi này được đt ra ti mt thi đim có tính cht rt quan trng. Câu tr li cho câu hi mang tính gi m này phn ln ph thuc vào vic chúng ta s thc hin vic chăm sóc cho 325 triu tr em gái trong đ tui t 10-19 khu vc Châu Á Thái bình dương này như thế nào. 

Không ch riêng khu vc Châu á Thái bình dương mà toàn thế gii hin đang bước vào giai đon thc hin Chương trình ngh s 2030 v Phát trin bn vng vi mong mun đt được 17 Mc tiêu Phát trin bn vng, nhm to ra mt cuc sng tt đp hơn cho tt c mi người dân đng thi đm bo rng không mt ai b b li phía sau.

Đây cũng là thi đim mà Qu Dân s Liên Hp Quc đang chun b bt đu thc hin Kế hoch Chiến lược mi, nhm hoàn thành ba mc tiêu mang tính thay đi cho khu vc Châu Á-Thái Bình Dương và cho toàn thế gii. Ba mc tiêu mang tính thay đi này bao gm:

  • Không có t vong m
  • Mi nhu cu v Kế hoch hóa gia đình đu được đáp ng 
  • Không có bo lc gii và các hành vi có hi liên quan ti bo lc gii

Ba mc tiêu này đu da vào nn tng d liu dân s cho phát trin. Ba mc tiêu này được đưa vào trong Chương trình ngh s 2030 đng thi cũng được th hin rõ trong Chương trình Hành đng ca Hi ngh Quc tế v Dân s và Phát trin được t chc năm 1994. Tài liu này hin vn đang tiếp tc là kim ch nam cho các công vic và hot đng mà chúng ta nhm chuyn các chính sách t văn bn thành hành đng và có th nói các ni dung này càng tr nên thiết thc vi chúng ta hơn bao gi hết. 

Tc ng có câu “Trăng chuyn đng t t nhưng vn ta sáng muôn nơi”. Mc tiêu thay đi s mt: Không có t vong m.

Trong vòng 50 năm qua, t l ph n t vong do các nguyên nhân liên quan ti mang thai hoc sinh n đã gim gn mt na. Tuy nhiên trên phm vi toàn cu, hin nay con s t vong m hàng năm vn lên ti hơn 300.000 ca. Con s này tính riêng khu vc Châu Á-Thái Bình Dương là 200 ca/ngày. 

Con s này thc s là mt bi kch vì chúng ta hoàn toàn có kh năng ngăn nga các ca t vong m. S có mt ca đi ngũ h sinh có k năng, thc hin tt công tác cp cu sn khoa là các yếu t hết sc cn thiết đ thc hin ngăn nga các ca t vong m.

Chúng tôi nhit lit hoan nghênh Vit Nam đã đt được mc tiêu MDG5 trước thi hn.

Tuy nhiên cn chú trng ti giai đon trước khi người ph n mang thai và sinh n. Chúng ta cn n lc đm bo rng ph n và tr em gái có th t do quyết đnh vic có sinh con hay không và được t do quyết đnh s con mình mun sinh. Có kế hoch sinh n và dãn khong cách sinh chính là chìa khóa đ có th giúp chúng ta gim t vong m mt cách hiu qu.

Nhng yếu t này dn chúng ta ti Mc tiêu Thay đi s 2: Mi nhu cu v Kế hoch hóa gia đình đu được đáp 

Hin nay có khong 214 triu ph n có nhu cu tránh thai hoc trì hoãn vic sinh con nhưng chưa tiếp cn được vi các dch v và hàng hóa/dng c có cht lượng – bao gm các bin pháp tránh thai hin đi. 

Trong s các ph n có nhu cu chưa được đáp ng này, có 6,3 triu là tr em gái v thành niên  có quan h tình dc hin đang sinh sng ti khu vc Châu Á-Thái Bình Dương. Vic thiếu tiếp cn quyn và dch v chăm sóc cht lượng cho đi tượng này s tiếp tc dn đến các ca no phá thai không an toàn n thanh niên và v thành niên. Hàng năm ước tính con s này lên ti 3,6 triu ca. 

S có hàng triu ca nhim khun lây truyn qua đường tình dc mi. Nhng căn bnh này gây ra nhng tn hi sâu sc đến sc kho và tính mng ca tr em, ca  thanh niên và v thành niên. Mt s ví d v nhng tác đng có hi này bao gm: t vong chu sinh, t vong sơ sinh, ung thư c t cung; vô sinh, các nguy cơ lây nhim HIV, các hu qu v th cht, tâm lý và xã hi vv. – nhng hu qu này có th nh hưởng nghiêm trng đến cht lượng cuc sng ca nhng người b nhim bnh.

Các yếu t kinh tế chính là các nguyên nhân gây ra s sao nhãng trong chăm sóc Sc khe sinh sn/Sc khe tình dc (SKSS/SKTD). Ngoài ra mt s chun mc xã hi mang tính gia trưởng tn ti trong văn hóa – ví d như s cm k trong vic tho lun v tình dc – cũng là nhng nguyên nhân gây ra s yếu kém và sao nhãng này.

Đáp ng các nhu cu đa dng trong chăm sóc SKSS/SKTD cho nam gii và các em trai v thành niên s góp phn giúp h ci thin SKSS/SKTD cho chính h và bn tình ca h. Không đ ai b b li phía sau là cách hu hiu đ tăng cường chăm sóc SKSS/SKTD và thc hin quyn cho tt c mi người.

Mc tiêu chuyn đi th ba ca UNFPA: Không có bo lc gii và các hành vi có hi liên quan ti bo lc gii là mc tiêu cp bách và có tính thi s. Din đàn UN đã đăng ti ý kiến ca tôi v phong trào “#Metoo”.

Th nht là vn đ t s gii tính khi sinh. Trên phm vi toàn cu, trung bình c 105 em trai sinh ra thì có 100 em gái – đây là t s gii tính t nhiên. Tuy nhiên do nhng hành vi la chn gii tính mang tính đnh kiến, hin nay mt s quc gia t s gii tính khi sinh đã lên ti 120 em trai/100 em gái. môt s tiu khu vc, t l này tăng vt lên 128 em trai/100 em gái. 

Ti thi đim hin nay chúng ta đang “thiếu” khong hơn 117 triu ph n - hin tượng này ch yếu ph biến các nước như Trung Quc hoc n Đ. Hin tượng này xy ra có nguyên nhân ch yếu là do s mt cân bng gii tính khi sinh – h qu ca s phân bit đi x v gii và s ưa thích con trai. 

Th hai, tình trng bo lc khi to hôn và mang thai tui v thành niên, góp phn hn chế các cơ hi vn đã hiếm hoi ca các em gái khiến các em không phát huy được hết kh năng ca mình. các quc gia đang phát trin bao gm khu vc Châu Á Thái bình dương, c ba em gái thì có mt em phi kết hôn trước khi đ 18 tui và c 9 em gái thì có mt em phi kết hôn khi chưa đ 15 tui. 

Hàng năm có khong 5,4 triu trường hp mang thai tui v thành niên và điu này đe do ti sc kho và hnh phúc, đng thi tước đi nhiu cơ hi trong cuc sng ca các em gái và con cái ca ca các em sau này. Thanh niên và v thành niên chưa kết hôn nhưng có quan h tình dc cn được cung cp đy đ thông tin và phương tin đ tránh thai và no phá thai không an toàn. 

Mt vn đ ni cm na là bo lc trên cơ s gii. Ước tính rng c ba ph n thì có mt người đã tri qua mt hình thc bo lc nào đó - có th là bo lc v th cht, tình dc hoc bo lc v tình cm trong cuc đi ca mình. T l này còn cao hơn rt nhiu mt s quc gia khu vc Thái Bình Dương và Nam Á.

Và như quý v đã biết, bo lc gii có liên quan cht ch ti các chun mc/quy tc th hin tư tưởng gia trưởng – mt tư tưởng đã tn ti mt cách lâu đi t thế h này sang thế h khác. 

Nhng người sng sót sau tình trng bo lc có th phi gánh chu nhiu hu qu v sc kho tình dc và sc kho sinh sn – ví d h b bt buc phi mang thai ngoài ý mun, phi no phá thai không an toàn, gánh chu bnh l rò phin toái, các bnh lây nhim qua đường tình dc bao gm HIV.

Ti Timor-Leste, gn mt phn tư s tr em gái v thành niên mang thai và sinh con khi các em đ tui 20. Khong 20% các em kết hôn ti thi đim các em 18 tui. Mc dù tình dc trước hôn nhân được coi là điu “cm k” nhưng phn ln các ca mang thai tui thiếu niên/v thành niên là các ca mang thai trước hôn nhân. 

Ti mt trong nhng cuc hi tho v trao quyn và nâng cao v thế cho các bà m tui thiếu niên Timor-Leste do Plan International – t chc đi tác ca chúng tôi - phi hp t chc, chúng tôi đã gp Lucia – mt cô bé có quan h tình dc vi người giáo viên ln hơn tui mình rt nhiu. Sau đó em rt ngc nhiên khi biết mình mang thai. Lucia đơn gin không biết gì v tình dc c. Gia đình em ép buc em phi kết hôn trước khi đa tr chào đi và theo li cha m em, vic kết hôn này là đ “cu vãn tình thế”.

Ging như nhiu quc gia khác, phn ln người dân Timor-Leste theo đo Công giáo có mt chương trình giáo dc toàn din v tình dc. Tuy nhiên hiếm khi chương trình này được các giáo viên ging dy trên thc tế vì h cm thy ngượng ngùng lúng túng khi ging dy v vn đ này. Thm chí mt s giáo viên còn xé toàn b các trang giáo trình v ni dung này khi sách giáo khoa. Nếu không tiếp cn được đy đ vi thông tin ch chưa nói ti phương tin và dch v, chúng ta s không ngc nhiên nếu t l các em gái mang thai tui thiếu niên hin đang mc cao đáng k. Các chương trình ca chúng ta cn phi cung cp các thông tin chính xác và kp thi cn thiết cho thanh niên.

Bangladesh là mt quc gia Hi giáo bo th vi t l dân s tr cao đáng k. Ti quc gia này chúng tôi hin đang thc hin mt d án được UNFPA h tr - d án “Đt phá ca Thế h - Generation Breakthrough”. D án này thc hin trao quyn và nâng cao v thế cho các em gái và các em trai bng cách dy các em các ni dung v bình đng gii, dy các em biết tôn trng s khác bit, dy các em s bao dung, dy các em nhn biết v các chun mc tôn giáo và h tư tưởng gia trưởng có th gây cn tr ti vic thc hin các quyn và cn tr s an toàn hnh phúc ca tr em gái và ph n.

D án “Generation Breakthrough” đã có s tham gia ca các trường Công giáo và s tham gia ca các giáo s trong vic truyn bá nhng kiến thc này. Thông thường sau khi ging gii ni dng, ging viên s s dng kinh Koran đ cng c nhng ni dung ca bài hc liên quan ti các ni dung v bình đng gii và quyn. D án thc hin theo cách thc này đã mang li rt nhiu kết qu tích cc. 

Cu bé Mohammed năm nay 17 tui đã k rng m ca em thường phn cho em nhng miếng cá ngon nht và nói vi em rng sau này em s có trách nhim chăm sóc cha m vì thế em cn luyn trí óc sc bén. Đa em gái nh ca cu thường ch được ăn đ tha. 

Hin nay Mohammed là mt thành viên ca d án Generation Breakthourgh, đu tranh tích cc cho bình đng gii, thc hin tuyên truyn vn đng đ mi người hiu rng tr em gái có quyn được làm bt kỳ điu gì mà tr em trai làm - đây cũng là mt thông đip được các trường dy Giáo lý Hi giáo đa phương luôn nhn mnh. 

Thc hin chăm sóc SKSS/SKTD và thc hin các quyn v SKSS/SKTD chính là đang thc hin quyn con người, đng thi đây cũng là mt vn đ liên quan ti đm bo công bng. Ti sao nhng người có khuynh hướng tình dc và gii tính đa dng li b t chi thc hin các quyn này, hành vi ca h thường b buc ti hình s và xã hi không đm bo s an toàn cho h? 

S Kỳ th và phân bit đi x trong các cơ s chăm sóc y tế do các vn đ liên quan ti gii tính, chng tc/dân tc, do tình trng sc khe tâm thn, do khuynh hướng tình dc và gii tính, tình trng nhim HIV hoc do quc tch, khiến cho nhiu người không được hưởng các quyn ca mình là không th chp nhn được. Ngoài ra, s thiếu tôn trng các quyn ca nhân viên y tế cũng gây nh hưởng đến kh năng cung cp dch v thm chí có th gây hi cho sc khe ca chính h. Rõ ràng Chính ph cn phi chu trách nhim đm bo đ không xy ra hin tượng phân bit đi x ti các cơ s y tế.  

Chúng ta có th thy nhng ví d đin hình v vic trao quyn và nâng cao v thế trong cng đng cho người bán dâm, người tiêm chích ma túy và nhng người có xu hướng tình dc và  gii tính đa dng ti khu vc Châu Á Thái Bình Dương.

Hip hi người bán dâm Aastha Parivaar ti Mumbai, n Đ đã tp hp được mt s t chc da vào cng đng đ thc hin công tác tuyên truyn vn đng cho vic chăm sóc sc kho và thc hin các quyn hp pháp cho người bán dâm, bao gm c nhng người đang sng chung vi HIV. Các hot đng này đã góp phn to ra nhng s thay đi đa phương và nhng thay đi này có th được nhân rng trên phm vi toàn quc. 

Liên minh Châu Á - Thái Bình Dương v Sc kho Tình dc Nam – còn được gi là APCOM - có tr s ti Bangkok, là mt t chc Xã hi dân s khu vc hin đang hp tác vi Liên Hp Quc trong vic thc hin công tác tuyên truyn vn đng thc hin các quyn và ci thin s an toàn hnh phúc cho cng đng nam gii có quan h tình dc đng gii thông qua phòng nga và điu tr HIV. 

Đây ch là mt vài câu chuyn v mt s thách thc và cơ hi cho thy các quy đnh Lut pháp, các chun mc xã hi, văn hoá và tôn giáo có th nh hưởng như thế nào ti chăm sóc SKSS/SKTD và thc hin các quyn, ti s bình đng ca hàng t con người trên trái đt. Mi câu chuyn là mt ví d v s kiên trì, v s đoàn kết hp tác, v vic không nhượng b hay t b trước mi khó khăn thách thc.

Trong khi bt bình đng v kinh tế chia các quc gia thành hai nhóm: Nhóm và nhóm Không có, bt bình đng trong chăm sóc SKSS/SKTD và các thc hin các quyn v chăm sóc SKSS/SSKTD và bt bình đng gii chia con người thành hai nhóm: Nhóm Có th Nhóm Không th.

Mt ph n hoc mt em gái v thành niên nếu không được hưởng các quyn v chăm sóc SKSS/SKTD s không th mnh khe, không th có cơ hi hoàn tt các bc hc, không th tìm được mt công vic tha đáng bên ngoài phm vi gia đình và không th t ch v kinh tế cho tương lai ca chính mình. 

Bt bình đng trong chăm sóc SKSS/SKTD và trong thc hin các quyn v chăm sóc SKSS/SKTD đã tước đi quyn ca hàng triu ph n. S bt bình đng này cũng góp phn cng c các h thng kinh tế xã hi trong đó cho phép mt b phn dân s nào đó chiếm đc quyn và vươn lên gi vng v trí trên cùng ca xã hi nhưng li đy phn ln các b phn dân s khác rơi xung đáy. S bt bình đng cướp đi quyn ca các cá nhân đng thi làm xói mòn nn móng phát trin ca các quc gia. 

Tôi xin quay li câu hi ban đu: Chúng ta mun to dng mt tương lai như thế nào cho khu vc Châu Á-Thái Bình Dương và s cn phi làm gì đ to dng được tương lai như vy?

Ti thi đim năm 2030, các em gái v thành niên ca ngày hôm nay s chiếm mt t l đáng k trong lc lượng lao đng – các em có th là cán b lãnh đo, có th là nhng nhà phát minh, có th là giáo viên hoc làm nhiu ngh/công vic khác. Rt nhiu người trong s các em s là nhng người m hay nhng người chăm sóc cho nhng thế h tiếp sau. Đng đ ai trong s h có th b b li phía sau. Hãy cho h được trang b kiến thc đ ch đng to dng tương lai cho chính bn thân mình. 

Quý v hãy tưởng tượng hình nh mt cô gái đang đng gia ngã ba đường Mt nhánh th hin cô gái này s có nhiu kh năng phát huy hết tim năng ca mình – được đi hc, được hc lên các bc hc cao hơn; tìm được công vic có thu nhp mà không b quy ri tình dc ti nơi làm vic; mt giai đon v thành niên được phép tho lun các vn đ v tình dc mà không gp phi vn đ cm k nào; khi trưởng thành có th la chn người kết hôn hoc tu do la chn người bn đi cùng chung sng vi mình và có th tn hưởng quan h tình dc mà không có tình trng bo lc gia đình; có th sinh nhng đa con khe mnh ti thi đim mình mong mun và có th la chn s con mình mong mun; có th la chn đu tư cho tương lai hnh phúc ca con cái và có th có s đm bo cuc sng khi v già. 

Mt nhánh khác th hin mt con đường gp ghnh hơn vi nhng ri ro mà cô gái có th gp phi như to hôn; phi b hc sm; phi mang thai sm và mang thai ngoài kế hoch; sinh n không an toàn; phi gánh chu tình trng bo lc hoc b lm dng; có nguy cơ mc các bnh lây truyn qua đường tình dc và HIV; ch tìm được các công vic không n đnh và công vic các khu vc tư nhân; sng mt cuc sng không yên lành trong gia đình và có th b đui khi ca bt kỳ khi nào; mt cuc sng tui già hoàn toàn không được đm bo. Nếu cô gái b khuyết tt hoc sng t nn thì cô gái còn d b tn thương gp nhiu ln.

Đ các em gái v thành niên tr thành lc lượng xung kích, chúng ta cn phi h tr các em đ các em vượt qua nhng s bt bình đng và phân bit đi x trên mt s mt trn.

Thế gii ca chúng ta đang ngày càng tr nên bt bình đng. Chúng ta không nên dng bước cho ti khi nào có th thay đi điu này. Hãy thay đi s cân bng quyn lc đng thi to cơ hi và đm bo vic thc hin các quyn, bao gm c quyn được chăm sóc sc kho sinh sn và tình dc.

Hin nay thanh niên và v thành niên gm 1,8 t người đang chiếm ti 1/4 dân s thế gii. H được kết ni vi nhau và vi thế gii xung quanh d dàng và thun tin hơn bao gi hết. H có nhu cu và có nhng ước mơ không th không được thc hin. 

Thanh niên và v thành niên hin nay đang đang s dng công ngh hin đi, s dng các hình thc truyn thông mang tính tc thi đ tuyên truyn cho nhng thay đi h mong mun đng thi thc hin các công tác vn đng nhm nâng cao nhn thc xã hi. Chúng ta hãy đng t b n lc! Phong trào #MeToo – mt phong trào đang được thc hin trên khp thế gii nhm đương đu vi nn quy ri và lm dng tình dc đang ph biến trên thế gii trong đó có khu vc Châu Á-Thái Bình Dương. Chúng ta cn kiên trì và đng t b n lc!

Mt vn đ  khác cũng không kém phn quan trng cn được đ cp ti đây: chúng ta cn nâng cao kh năng gii quyết mt s vn đ thách thc v nhân khu hc như già hoá dân s - đây là mt vn đ hin đang chiếm được s quan tâm ca nhiu quc gia trong khu vc. Đ dân s khi v già được khe mnh, cn chú trng chăm sóc sc khe ca h ngay t khi h còn tui thanh niên và v thành niên, khi đu là chú trng đến vic mang thai an toàn và có kế hoch. Đó là vòng đi, thế h này tiếp ni thế h khác.

Bn thân tôi, tham gia công tác và các hot đng ca khu vc trong vòng 20 năm qua đã đem li cho tôi nim phn khi và tin tưởng vào hai năm sp ti ca chương trình  ngh s ICPD+25.

Chúng tôi thc s mong mun rng các đi din cho các chính ph, các t chc xã hi dân s, tt c các t chc tôn giáo, và đc bit là các bn tr có mt ti đây ngày hôm nay trong Hi ngh này s dn dt khu vc cùng chung tay và tích cc tham gia vào các cuc đi thoi ci m, thng thn, các tho lun mang tính chiến lược. Hãy cùng tìm ra các cách thc hu hiu nhm loi b nhng quy đnh lut pháp, các quy phm và thông l mang tính cn tr hoc có hi. Hãy kiên trì theo đui và đt được mc đích ci thin công tác chăm sóc SKSS/SKTD và thc hin các quyn v chăm sóc SKSS/SKTD cho tt c mi người dân. 

Chúng ta hãy cùng chung tay xây dng nên mt tương lai mà trong đó không có t vong m, mi nhu cu v kế hoch hóa gia đình đu được đáp ng và không có s tn ti ca bo lc và các hành vi có hi cho ph n và tr em gái. Nơi chúng ta có th đt được mi mơ ước và hy vng cho tương lai ca khu vc châu Á- Thái Bình Dương và toàn thế gii, nơi mà không ai b b li phía sau. Hãy đng t b mi c gng! 

Xin cm ơn s theo dõi ca quí v.